niedziela, 27 marca 2011

Maska grecka

Większość ludzi postawionych w obliczu tematyki antycznego teatru greckiego, jest w stanie powiedzieć tyle, że i owszem, słyszeli o tym w szkole, ale owijanie się prześcieradłami średnio ich kręciło w tak młodym wieku, a buty ortopedyczne były tematem tabu ze względu na kolegę z 3 ławki. Aha, no i były tam jakieś maski.


Maska była prawdopodobnie najważniejszym i najbardziej charakterystycznym atrybutem greckiego aktora antycznego. Nie tylko dawała w konwencjonalnej formie wskazówki co do wieku, pozycji społecznej i nastroju postaci, ale dzięki szerokiemu otworowi na usta, zapewniała odpowiednie spotęgowanie głosu, absolutnie niezbędne przy rozmiarach ówczesnej widowni nawet jeśli nie wynaleziono jeszcze popcornu i cukierków w szeleszczących papierkach.







Początkowo maski wytwarzano z kory brzozowej, z czasem zastąpionej przez płótno lniane wyciskane w glinianych formach, przy użyciu materiału gipsowego. Charakterystyczny kształt nadał maskom Ajschylos, dodając onkos - podwyższenie czoła przez długie pasma włosów splatanych nad nim i usztywnianych sznurkami i kawałkami drewna. Nie był on jednak stosowany przez aktorów komediowych.


W II wieku p.n.e istniało już 28 typów masek tragicznych, 43 maski komediowe i 4 do dramatu satyrowego (jeszcze się pojawi, ale jeśli nie możecie wytrzymać, to jest na wikipedii ;)). Dramat grecki tworzył w dużej mierze typy postaci (niestety, Molier wszystkiego sam nie wymyślił) co odzwierciedlały maski.





W opisywaniu postaci pomagała również peruka: łysina charakteryzowała nieszczęśliwego starca, włosy siwe - kapłana, ciemne - tyrana, blond - bohatera, a rude - kurtyzanę lub niewolnika.
Poza maskami "typowymi" powstawały też indywidualne, na potrzeby konkretnych przedstawień (np. erynie Eurypidesa miały krowie rogi) lub wzorowane na konkretnych postaciach - np. gdy Kleon poczuł sie obsmarowany przez Arystofanesa w "Rycerzach", w swoim dramacie mógł wychłostać swego rywala w roli scenicznej. Nota bene, Artystofanes sam chciał wykorzystać maskę portretową Kleona, jednak nikt nie chciał mu jej wykonać.
Poza maskami ludzkimi, komedia "stara" wprowadziła zwierzęce. Z malarstwa wazowego znamy maski i kostiumy zwierzęce, głównie ptasie, z dziobami, grzebieniami, ogonami i piórami powtykanymi w obcisłe trykoty.



"Rycerze" Arystofanesa (uwaga na odpadające głowy przy oglądaniu)



A o kostiumach i scenografii będzie kiedy indziej.